सल्यान । कुपिण्डे दह नेपालको सल्यान जिल्लामा अवस्थित एक ताल हो । यो दह जिल्ला सदरमुकाम खलङ्गादेखि २४ किलोमिटर पश्चिममा अवस्थित छ। मनोरम र आकर्षक कुपिन्डे दहको क्षेत्रफल एकिन नाप नभएता पनि स्थानीयहरूका अनुसार यो दह ५८ एकड क्षेत्रफलमा फैलिएको दावी रहेको छ। प्रत्येक वर्ष यो दहसँगै जोडिएर रहेको मन्दिरमा पूजापाठ गर्न छिमेकी जिल्लाका भक्तजनहरू आउने गर्छन्। यो मन्दिरमा मार्ग शुक्लपूर्णिमा र बैशाख शुक्लपूणिर्माका दिन मेला लाग्ने गरेको छ। यो दहले वर्षमा तीन पटक वर्षा, हिउँद र गर्मी याममा रङ्ग परिवर्तन गर्ने गरेको विश्वास गरिन्छ।

वरपर पहाडका बीच अवस्थित  सल्यानको कुपिण्डे दह प्राकृतिक रूपले निकै सुन्दर देखिन्छ । पहाडको बीच भागमा आकाशझैँ फैलिएको निलो ताल अनि उत्तरमा देखिने हिमश्रृंखला र हरियालीले त्यहाँ पुग्ने जो कसैको मन लोभिन्छ । हाँस, जलेवा, मालश्री जस्ता चरा जल क्रिडामा मग्न भएको देख्दा जो कोहीलाई मग्न हुन मन लाग्छ । रङ बदलिरहने कुपिन्डे ताल सुनसान छ  । प्राकृतिक, सांस्कतिक तथा ऐतिहासिक महत्वका हिसाबले भने यो जिल्ला असाध्यै धनी छ । चैत्रदेखि जेठ अन्तिमसम्म आउने पर्यटक कुपिन्डेको सुन्दरताभित्र हराउँछन र उसको निर्मल र शान्त अनुहारलाई मनमा कैद गरेर फर्किछन् । सल्यानको बनगाँड कुपिन्डे नगरपालिकापर्ने यो ताल आजभोलि ग्रामीण पर्यटन केन्द्र रुपमा विकास भएको छ । जैविक विविधता युक्त र प्राकृतिक सुन्दरताले भरिपूर्ण कुपिन्डे दह मनोरम र आकर्षक गन्तव्य बन्दै गएको छ ।

सल्यानबाट मात्र नभई विभिन्न जिल्लाबाट कुपिण्डे दह हेर्न आउनेको संख्या बढ्दै गएको अध्यक्ष कंवरले बताउनु भयो । चारैतिर हरियाली रुख अनि सुन्दरबस्ती सल्यानी संस्कृतिको जनजीवनले जो कोहीलाई पनि कुपिण्डे दह पुग्दा आनन्दको महशुस गराउँछ । २३.५३ हेक्टरमा क्षेत्रफलमा फैलिएको कुपिण्डे दह ८ सय ३४ मिटर चौडाइ र ५ सय ३८ मिटर गहिराईमा रहेको छ । दहलाई धार्मिक दृष्टिले हेर्दा परापूर्वकालमा गाउँमा एकदिन साँधु बास आएका थिए रे । साँधुलाई कसैले बाँस बस्न दिएनन् । निराश हुँदै ती साधु एक वृद्धको घरमा पुगेछन । वृद्ध गरिव भएको थाहा पाएपछि भोलिपल्ट साँधुले ती वृद्धालाई भनेछन, ‘म कैलुवराह हुँ’ अरुलाई बास बस्न नदिने यो गाउँका पापीलाई म छिन भरमा डुबाइदिन्छु भनेर गाउँनै डुवाइदिएर दह बनाएको भन्न किम्वदन्ती रहेको छ ।

पर्यटक गन्तव्यका रूपमा रहेको यस दहमा घुम्न आउने पर्यटकको संख्या बढे पनि आवश्यक सुविधा दिन भने कठिन भएको ताल संरक्षण तथा पर्यटन विकास केन्द्रका अध्यक्ष झरेन्द्र कंवरले बताए । कंवरका अनुसार कुपिण्डेमा पर्यटकहरु बाँस बस्न भने खलंगामा जानुपर्ने बाध्यता रहेको छ । कुपिण्डे क्षेत्रमा राम्रो होटेलको व्यवस्था गर्न सकिए पर्यटकको संख्या अझ बढ्ने उनको विश्वास छ । संरक्षण समितिले दहमा डुङ्गा समेत सञ्चालनमा ल्याएको छ । स्थानीय समूदायको कला,संस्कृति भेष(भूषा, भाषा, धर्म, रीतिरिवाज,चालचलन तथा ग्रामीण क्षेत्रबाट अवलोकन गर्न सक्ने प्राकृतिक दृश्यवलोकन गर्दा सल्यानको पर्यटकीय विकासमा महत्वपूर्ण टेवा पुगेको  स्थानीय बताउँछन ।

कुपिण्डे ताल हेर्न आउँनेको संख्या अघि पछिको भन्दा दशैं तिहारको बीचमा अत्यधिक हुने गर्दछ ।अहिले विशेषगरी शनिबारको दिन तीन÷चार सय भन्दा बढि पर्यटक आउने गर्दछन । विशेष गरी सुर्खेत,जाजरकोट, रूकुम,दाङ,बाँके र बर्दिया लगायत देशका अन्य विभिन्न ठाउँबाट ताल हेर्न आउने संख्या अत्याधिक रहेको छ।